Onderhoud kapitaalgoederen

De kapitaalgoederen in de openbare ruimte hebben een grote omvang in areaal en geïnvesteerd kapitaal. Het onderhoud aan de kapitaalgoederen wegen en riolering is risicogestuurd en gericht op het zo lang mogelijk in stand houden (technische kwaliteit) en het voorkomen van kapitaalvernietiging. De werkzaamheden voor het groot onderhoud en vervangingen worden zoveel mogelijk integraal uitgevoerd.

Beheerplannen
In 2023 en 2024 worden diverse beheerplannen voor het beheer en onderhoud van de kapitaalgoederen en andere onderdelen van de openbare ruimte geactualiseerd of opgesteld. De beheerplannen die in 2024 gerealiseerd worden zijn:

• Q2 2024   verhardingen, (straat)meubilair, oppervlaktewater
• Q4 2024   civiele kunstwerken, technische installaties, bomen, ecologische bermen, reiniging

Algemeen ten aanzien van kosten en planning
De in deze paragraaf opgenomen projecten zijn integraal gepland en begroot binnen de beschikbare budgetten en capaciteit. Bij (verdere) stijging van kosten en beperkingen in capaciteit als gevolg van o.a. externe ontwikkelingen, kunnen projecten vertraagd worden.

Gebiedsgerichte projecten
Gebiedsgerichte projecten zijn projecten waar meerdere vervangingsopgaven in de openbare ruimte over meerdere straten zijn. De grootste, meest bekende staan hieronder.

• Zeeheldenbuurt en Bloemenbuurt

In de Zeeheldenbuurt en Bloemenbuurt zijn er beheer- en vervangingsopgaven voor riolering, wegen, spelen en bomen. De werkzaamheden in het eerste cluster van de Zeeheldenbuurt zijn in 2023 afgerond. In juni 2023 is de aanbesteding afgerond en is gestart met het vormen van de bouwteams met de geselecteerde aannemers voor de overige clusters in de Zeeheldenbuurt en de gehele Bloemenbuurt. Het ontwerp wordt in de bouwteams uitgewerkt waarbij bewoners worden betrokken. Na de zomer van 2024 wordt naar verwachting gestart met de uitvoering. Volgens planning is de uitvoering eind 2025 gereed.

• (Verlengde) Parkweg e.o. (Blokkenweg/Verlengde Parkweg/Vincent van Goghstraat/Nieuwe Maanderbuurtweg)

In Ede-Zuid is een viertal projecten samengevoegd tot een integrale gebiedsaanpak, waarbij het riool, de wegen en het groen worden vervangen. De openbare ruimte van een groot aantal aan elkaar grenzende wegen wordt heringericht. De gunning van het werk vindt plaats eind 2023; vanwege de beperkte beschikbare capaciteit bij aannemers is het lastig om een dergelijk groot project goed in de markt te zetten. De uitvoering start naar verwachting eind 2023 en zal duren tot medio 2026. De volgorde van de werkzaamheden bepaalt de aannemer.

• Diedenweg/Baron van Wassenaerlaan

Het project is een aanvullend project op de nieuwbouwwijk Park Reehorst. Met dit project wordt het gebied afgerond door de vervanging van de riolering, wegen en bomen. De Baron van Wassenaerlaan zal eind 2023 aanbesteed worden en in 2024 uitgevoerd worden. De Diedenweg gaat naar verwachting ook in 2024 in uitvoering, maar is afhankelijk van de planning van de Parklaan.

• Wethoudersbuurt

In 2024 starten we met de uitvoering, te beginnen met het vervangen van de riolering. Deze loopt door in ieder geval tot en met 2025, mogelijk met uitloop naar 2026. Het plan omvat een integrale buurtaanpak, de bouw van 200 nieuwe sociale huurwoningen en 20 koopwoningen aangevuld met de opgave om de riolering in de IJssel de Schepperlaan, Thomaslaan en Van Voorthuizenlaan te vervangen, een opgave voor wegen, bomen en spelen.

• Indische buurt

Voor de Indische buurt is de voorbereiding voor de vervangingsopgaven gestart. Parallel aan dit traject loopt een verkenning naar mogelijkheden voor een wijkgerichte aanpak inclusief sociaal domein. Op deze manier zorgen we dat het plan vanuit de vervangingsopgaven op de plank klaar komt te liggen in afwachting van de uitkomst van de verkenning.

• Lunteren Noordoost

Het projectgebied beslaat grofweg de Engweg, Willem Welgravenlaan, Van Schothorstlaan en Molenparkweg Oost. In dit project gaan riolering en wegen gezamenlijk op waarbij riolering wordt vervangen en asfaltverhardingen worden omgevormd naar elementenverharding. Tegelijkertijd wordt hemelwater afgekoppeld om wateroverlast in de Molenparkweg (westelijk van het spoor) te verminderen.

• Diversen: Bennekom Oost (wetenschapsbuurt e.o.), Bennekom De Akkers, Ederveen - Oost, Vogelbuurt en Lunteren Zuidwest

Deze projecten betreffen een gebiedsgerichte aanpak van verschillende opgaven: wegen, riolering en groen. Op basis van de uitgevoerde verkenning is ervoor gekozen om voor de Vogelbuurt een integrale wijkgerichte aanpak te kiezen waarbij de bewoners nadrukkelijk betrokken worden. Voor de overige projecten is gekozen voor een integrale herinrichting waarbij een ‘basis’ participatieproces wordt doorlopen. Start uitvoering van deze projecten wordt verwacht in 2024. In de Vogelbuurt zal de uitvoering op zijn vroegst in 2025 starten.

Het onderdeel De Zicht (uit het project Schras) is bij de scope van Ederveen -Oost gevoegd. Het project Schras zelf is getemporiseerd door de beoogde nieuwbouw in de directe nabijheid, waar de Schras als aan- en afvoerroute voor onder andere bouwverkeer zal worden gebruikt.

Overige projecten
De volgende projecten staan op de nominatie om in 2024 te worden opgestart. Ofwel met de voorbereiding of met de uitvoering. Gedurende het jaar kan het zijn dat er aanvullende opgaven worden bepaald. Dit kan bij financiële meevallers in andere projecten, in geval van temporiseren van reeds geplande projecten en/of aanvullend beschikbaar gesteld krediet.

Wegen
Het onderhoud aan wegen is risicogestuurd en gericht op het in zo lang mogelijk in stand houden en het voorkomen van kapitaalvernietiging waarbij de veiligheid van de weggebruiker voorop staat. Het onderhoud en de vervangingen zijn gebaseerd op de technische kwaliteit en het gewenste ambitieniveau. Uit de jaarlijkse inspecties is gebleken dat er een onderhoudsachterstand is van circa 15%. Met het uitvoeren van het klein en groot onderhoud, de integrale vervangingen en het preventief onderhoud wordt verdere achteruitgang geminimaliseerd en de achterstand (langzaam) ingelopen. Het uitvoeren van het groot onderhoud aan wegen en vervangingen vindt zoveel mogelijk integraal plaats. De grootste investeringsprojecten waarin wegen participeert zijn hiervoor beschreven. De wegen die voor 2024 gepland zijn voor groot onderhoud of vervanging zijn:

Groot onderhoud

• Meulunterseweg/Lunteren, deels vervangen deklaag van de rijbaan.
• Meentdijk/Bennekom, vervangen deklaag van de rijbaan
• Luntersekade/Ederveen, deels vervangen deklaag van de rijbaan
• Lange Heideweg/Otterlo, vervangen deklaag van de rijbaan
• Bovenbuurtweg/Ede, vervangen deklaag van de rijbaan
• Bovenweg/Bennekom, vervangen deklaag van de rijbaan
• Commandeursweg/Bennekom, deels vervangen deklaag van de rijbaan
• Tienminutenweg/Lunteren, vervangen deklaag van de rijbaan
• Dreeslaan/Ede, deels vervangen deklaag van de rijbaan
• Veldhoek/Lunteren, deels vervangen deklaag van de rijbaan
• Pr. Bernhardlaan/Ede, vervangen deklaag van de rijbaan
• Bokschoterpad/Ede, vervangen deklaag van het fietspad

Vervangingen

• Doesburger Molenweg/Ede, vervangen van de rijbaan
• Duivenkampweg/Lunteren, vervangen van de rijbaan
• Frans Halslaan/Ede, vervangen van het fietspad en voetpad
• Heuvelsepad/Ede, vervangen van de rijbaan en voetpad
• Op de Noortlaan/Ede, vervangen van de rijbaan en voetpad
• Klomperweg/Lunteren, deels vervangen van de rijbaan,
• Kraatsweg/Harskamp, deels vervangen van de rijbaan
• Kruisbeekweg/Lunteren, vervangen van de rijbaan
• Krulweg/Bennekom, vervangen van de rijbaan en voetpad
• Kuilersteeg/Lunteren, vervangen van de rijbaan
• Pijnenburgweg/Harskamp, deels vervangen van de rijbaan
• Slotlaan-westzijde/Ede, deels vervangen rijbaan en fietspad

Daarnaast wordt preventief onderhoud aan diverse wegen uitgevoerd om de levensduur te verlengen. Dit om de vervangingspiek in de nabije toekomst zoveel mogelijk af te vlakken. In het beheerplan wegen wordt dit nader uitgewerkt.

Civiele kunstwerken
Eens in de vijf jaar worden, conform de CUR117, de ca. 90 civiele kunstwerken geïnspecteerd. Hieruit volgen de onderhoudsmaatregelen voor de korte termijn en een theoretische restlevensduur. Voor kunstwerken met een theoretische einde levensduur van 0-10 jaar wordt met behulp van Life Cycle Costing (LCC) en nader onderzoek het noodzakelijk onderhoud en eventueel renovatie of vervanging bepaald. Voor 2024 staan geen vervangingswerkzaamheden gepland, wel uitvoering van diverse onderhoudsmaatregelen op basis van het onderhoudsbestek.

Openbare verlichting
Om de SER doelen 2030 (verlagen energiegebruik) te behalen wordt de komende jaren extra geïnvesteerd in het vervangen en verduurzamen van armaturen en minder in het vervangen van masten. Hiermee worden tevens de onderhoudskosten verlaagd en de kans op uitval geminimaliseerd.
In diverse straten in onderstaande wijken en buurten worden in 2024 masten en/of armaturen vervangen:

• Bennekom: de buurten Boekelo en Halderbrink
• Ede - Oost: de Komponistenbuurt en de Stationsbuurt
• Ede - Veldhuizen: buurten De Burgen, De Horsten en de Steinen
• Ede - Maandereng: buurt Maandereng-Oost
• Lunteren - buurt Centrum Lunteren

Technische installaties
Voor de technische installaties (verkeersregelinstallaties) betreft het onderhoud onder andere het vervangen van de automaat, de programmatuur en indien nodig de detectielussen.
In het VRI-vervangingsplan zijn voor 2024 de volgende locaties opgenomen:

• K1 Dreeslaan - Keesomstraat - Tooroplaan (regelkast en ged. detectielussen)
• K50 A12 - Busbaan A12 - W. Brandtlaan (regelkast, kabels, detectielussen en slagboominstall.)

Groen
Het vervangen van groen betreft vooral de beplanting van het cultuurlijk groen, ook wel het sierplantsoen genoemd. In 2023 is voor dit cultuurlijk groen een inspectie uitgevoerd. Hierbij is gelet op de technische staat van elk afzonderlijk groenvak. De resultaten uit deze inspectie worden gebruikt voor het maken van een vervangingsplan voor de komende jaren.

Met dit vervangingsplan grijpen we in op die plekken waar de urgentie het grootst is, we bij voorkeur gebiedsgericht aan de slag kunnen en we zeker weten dat er binnen nu en enkele jaren (<5 jaar) geen werk met werk te maken is door het integraal oppakken van projecten. Voor elk groenvak dat vervangen wordt maken we bewust een afweging over het type inrichting. Daarbij houden we rekening met beleidsafspraken (o.a. over beeldkwaliteit) en beleidsambities omtrent biodiversiteit en klimaatrobuustheid.

Bomen
Voor het uitvoeren van grootschalige boomvervangingsprojecten is krediet beschikbaar gesteld vanuit het bomenbeleidsplan. Deze boomvervangingen vinden zoveel als mogelijk integraal plaats, wat bijdraagt aan het kwalitatief hoogwaardig inpassen van boombeplanting in projecten. De integrale projecten waaraan Bomen deelneemt zijn in het deel over gebiedsgerichte projecten terug te vinden.

Overige omvangrijke projecten die voor boomvervanging in de planning staan voor 2024 zijn:

• Hof van Putten, Hof van Sint Pieter, Jonker Sloetlaan, Van Kellstraat en Boerenbond in Bennekom
• Bergendaal en Kastelenlaan (voorbereiden) in Ede

Het areaal bomen wordt één keer in de drie jaar volgens de VTA richtlijnen gecontroleerd en indien nodig gesnoeid. Bomen die meer risico vormen worden vaker gecontroleerd. Daar waar nodig verbeteren we de groeiplaats van bomen. Bij voorkeur combineren we dit binnen integrale projecten waar de bestaande boombeplanting behouden blijft. Hiermee geven we de bomen een goede start voor de komende jaren.

Door de verandering van het klimaat en toenemende ziekten- en plaagdruk worden er meer individuele bomen vervangen. In dat kader heeft in 2023 ook een onderzoek naar bomen aangetast door de iepenziekte plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot het verwijderen van 120 zieke bomen, met herplant op die plekken waar dit kan. Indien dat mogelijk is, wordt hierbij werk met werk gemaakt, zoals aan de Commandeursweg in Bennekom: we vervangen hier niet alleen zieke bomen, maar nemen direct het plantsoen mee. Bewoners zijn betrokken doordat ze hun voorkeur uit kunnen spreken over soorten planten en bomen. In 2024 blijven we de iepen monitoren op ziekteverschijnselen.

Ook hebben we te maken met de essentaksterfte, dit zien we bijvoorbeeld terug aan de Kastelenlaan in Ede. Hier willen we zieke bomen in de komende jaren gefaseerd vervangen. In 2024 stellen we hiervoor een plan op, om dat in de jaren erna in uitvoering te brengen.

Bos en natuur
Onze natuurgebieden hebben vrijwel allemaal de Natura 2000-status. In samenwerking met de provincie Gelderland werken we in 2024 aan het herstel van de biodiversiteit, het meer klimaatrobuust maken van onze bossen en dragen we zorg voor voldoende rust voor de verstoringsgevoelige soorten. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat onze natuurgebieden goed ontsloten blijven voor de recreanten en herstellen we waar nodig de cultuurhistorische elementen zoals de oude lanen. Onze inzet voor het in stand houden en/of het verbeteren is opgenomen in het nieuwe Bos- en natuurbeheerplan. Werkzaamheden die voor 2024 gepland zijn:

• Optimaliseren van de inrichting van bospaden bedoeld voor machinaal werk in het bos. .
• Treffen van maatregelen die op aangewezen plekken het recreatief gebruik stimuleert (en daarmee op andere plekken juist ontmoedigt omwille van natuurbehoud).
• Verbeteren van de informatievoorziening.
• Revitalisering van bos(gebieden) in het kader van natuurherstel en klimaatadaptatie.
• Beheermaatregelen mierenreservaat en natuurontwikkeling Bennekoms heide en Franse kamp.
• Onderhoud en herstel van laanstructuren.
• Wildbescherming in gebied de Roekel.
• Edese Bos: uitbreiding habitat (leefgebied) beuken-eikenbossen met hulst.

Spelen
Speeltoestellen inspecteren we meerdere keren per jaar op veiligheid volgens het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen (WAS). Als speeltoestellen niet meer veilig zijn en repareren niet meer mogelijk of financieel rendabel is worden deze verwijderd. Het speelbeleidsplan Bewegen, Ontmoeten, Sporten en Spelen van de gemeente Ede (BOSS) is daarbij leidend. In 2024 gaan we op een aantal plekken sport- en/of speeltoestellen of valondergronden vervangen, te weten:

• Achterstraat, De Waag, Heidelaan en Hogeweg in Bennekom
• Bivak, Glindhorst, Jan Steenlaan, Pollenstein, Toermalijnpad en Valkestein in Ede
• Klokkegat in Lunteren

De levertijden van benodigd materieel en speelelementen loopt sterk op, dit kan soms tot 6 maanden duren. Speelopgaven gepland voor 2024 bereiden we voor, we verzorgen het participatieproces met bewoners en geven definitief opdracht voor het werk. De realisatie hiervan kan in sommige gevallen pas het jaar erop plaatsvinden. Bij een ontstane onveilige situatie wordt het speeltoestel veiliggesteld (afgezet) of verwijderd.

Oppervlaktewater
Regulier onderhoud van oppervlaktewater houdt in o.a. het verwijderen van waterplanten, het drijfvuil in kleine waterpartijen en vijvers en het onderhouden van beschoeiingen, duikers, pompen, fonteinen, trailerhellingen en overige constructies in stedelijk oppervlaktewater. In 2024 gaan we van deze assets twee fonteinen vervangen.
Voor het buitengebied houdt oppervlaktewaterbeheer voornamelijk het vervangen van constructies als duikers en beschoeiing in. Grote hoeveelheden neerslag die tot grootschalige overlast in het buitengebied leiden, valt ook onder het thema oppervlaktewater.

Voor het beheer en onderhoud vindt afstemming plaats met het Waterschap die sinds 2005 ook het beheer en onderhoud voor de primaire watergangen in stedelijk gebied heeft overgenomen. In 2023 zijn de watergangen in Veldhuizen en de kernen Ederveen, Harskamp, Lunteren en Bennekom gebaggerd. In 2024 gaan we samen met het Waterschap een baggerplanning opzetten voor de overige watergangen binnen stedelijk gebied. Daarnaast gaan we een inventarisatie laten uitvoeren naar de kwaliteit van o.a. de in beheer zijnde beschoeiingen en stuwconstructies. Ook wordt een opzet gemaakt om de watergangen in het buitengebied te baggeren. In samenwerking met het Waterschap wordt verder gekeken naar de rietproblematiek langs de oevers van diverse singels.

Riolering
Voor het reguliere beheer en onderhoud van de riolering passen we risicogestuurd beheer toe. We zetten in op datagedreven beheer, zowel voor vrijverval riolering als mechanische riolering.  We blijven doorontwikkelen om data betrouwbaarder te maken en beter te ontsluiten. Dit stelt ons in staat om een goede en toegankelijke meerjarenplanning te maken voor onderhoud en vervanging van riolering. Dit is tevens belangrijke input voor de kaart integrale projecten (KIP).

Naast de gebiedsgerichte projecten waar riolering in deelneemt, gaan in 2024 de volgende projecten in uitvoering:

• Relining op diverse locaties in de gemeente Ede.
• Rioolvervanging en afkoppelen Kerkweg (voorbereiding was in 2023).
• Rioolvervanging Lindelaan (Ede) (voorbereiding was in 2023).
• Rioolvervanging en afkoppelen Oude Kerkweg/Derk Wiggerstraat. Voortschrijdend inzicht heeft gemaakt dat riolering is meegegaan bij de mono-opgave van wegen.
• Aanpakken wateroverlast Slijpkruikweg (Ede) (voorbereiding was in 2023).
• Aanpakken wateroverlast Stationsstraat en Julianastraat (Lunteren) (lopend project).

Mechanische riolering
Voor mechanische riolering wordt in 2024 het volgende uitgevoerd:

• Aanleg telemetrie buitengebied.
• Planmatig vervangen van pompen en besturingen om storingskosten te verlagen.
• Optimaliseren diverse (camping)gemalen.

Daarnaast gaan we inventariseren waar in het drukrioleringsstelsel hydraulische knelpunten zitten, en welke maatregelen nodig zijn om de belasting te verminderen.

Wagenpark
Op dit moment bestaat het wagenpark uit 38 voertuigen. Het ene jaar vervangen we er meer dan het andere jaar. Dat komt omdat we naar verschillende dingen kijken: aan de ene kant is dat de afschrijvingstermijn, maar tegelijkertijd kijken we ook naar de conditie van het voertuig. Heeft het voertuig relatief weinig kilometers gereden, dan besluiten we soms om een voertuig langer door te laten rijden. Dat zorgt voor verschuivingen in het vervangingsplan. In 2024 staan acht voertuigen op de planning om te vervangen.

We zetten ons in om binnen ons budget een zo duurzaam mogelijk gemeentelijk wagenpark te realiseren. Waar mogelijk worden er voertuigen vervangen door een duurzame(re) variant van aandrijving: elektrisch of met Compressed Natural Gas (CNG). Dit is afhankelijk van het doel waarvoor de voertuigen gebruikt worden. Voor transport van goederen en massa is, binnen het huidige budget, elektrische aandrijving nog niet haalbaar (kracht en actieradius) en CNG in beperkte mate. De ontwikkelingen gaan snel en we blijven monitoren wat de mogelijkheden zijn. Zo onderzoeken we of er mogelijkheden zijn om de laadcapaciteit op de Gemeentewerf te vergroten, mede in het kader van de ontwikkelingen om in 2026 van Ede-Centrum een emissievrije zone te maken.

Begraven
In het voorjaar van 2023 is de Nota Begraven vastgesteld. Deze nota vormt de basis voor het bepalen van vervangingsopgaven de komende jaren. Beoogd is deze opgaven in 2024 op hoofdlijnen te formuleren om daar vanaf 2025 invulling aan te geven. Procesmatig is het streven om alle (integrale) opgaven op eenzelfde begraafplaats in één proces met betrokken stakeholders af te stemmen. Daarna kan realisatie ervan gefaseerd plaatsvinden indien nodig.

Vastgoed
In 2023 is de uitvoering van het onderhoud van ons gemeentelijk vastgoed aanbesteed. In 2024 worden daarom de nieuwe contracten ingeregeld. Hierbij is het MJOP leidend, maar er wordt kritisch gekeken of het geplande onderhoud ook daadwerkelijk noodzakelijk is. Bij vervanging wordt gekeken naar duurzame oplossingen.