Maatschappelijke voorzieningen

Onderwijshuisvesting
In de periode 2023-2033 groeit het leerlingenaantal (4 tot 12-jarigen) met 1231 leerlingen naar ruim 13.000. Deze groei doet zich vooral voor in de wijken Veluwse Poort, ENKA en Kernhem en in de buitengebieden van Lunteren, Ederveen en Wekerom. Uitbreiding van onderwijsgebouwen is daarom nodig. Ook de toenemende verwijzing naar (Voortgezet) Speciaal Onderwijs (SO/VSO) vergt uitbreiding. Om een bijdrage te leveren aan de realisatie van het klimaatakkoord worden onderwijsgebouwen zoveel mogelijk energieneutraal gebouw/aangepast. De Coronacrisis heeft aangetoond dat ventilatie erg belangrijk is; dit heeft consequenties voor de onderwijshuisvesting. In heel Nederland zien wij steeds vaker dat er Integrale Kind Centra ontstaan; ook in Ede kiezen wij ervoor om kinderen van 0 tot 12 jaar zoveel mogelijk in één gebouw te huisvesten: een doorlopende leerlijn is hierdoor mogelijk. Om te voorkomen dat kinderen naar het SO/VSO gaan, worden huidige en toekomstige onderwijsgebouwen zodanig ingericht dat passend onderwijs mogelijk wordt. Gegeven de schaarse ruimte, het bredere scala aan gebruikers en de beperkte middelen is samenwerking belangrijker dan ooit.

Sport
In de samenleving zien wij steeds meer aandacht voor een gezonde leefstijl. Sport gaat meer en meer deel uitmaken van de 'beweging naar de voorkant, oftewel 'meer inzetten op preventie'. Sport en bewegen maakt daarom al in 2023 deel uit van het 'Gezond en actief leven akkoord'.

Evenementen
In het bestuursakkoord is opgenomen dat we evenementen willen bieden voor al onze inwoners. We zien dat vooral organisatoren van onze DNA evenementen zoals Heideweek, Vlegeldag, e.d. kampen met de gevolgen van inflatie en krapte op de arbeidsmarkt. We verwachten dat dit de komende jaren niet zal veranderen en daarom faciliteren wij hen. Daarnaast daalt de bereidheid van bezitters van natuurlocaties om evenementen op hun terrein toe te staan vanwege de stikstofproblematiek en de druk op de natuur. Ook zijn organisatoren van evenementen met ingang van 1 januari 2024 verplicht plastic te weren. Dit betekent dat zij op een andere wijze hun inkoop moeten organiseren. Wij verwachten dat de trend om meer vegetarisch en veganistisch eten en drinken te bieden bij evenementen doorzet en zo bijdraagt aan onze duurzaamheidsambities.

Cultuur
Op landelijk niveau is 2024 het jaar waarin de meerjarige plannen voor de komende beleidsperiode 2025-2028 op het gebied van de professionele kunsten, cultuurparticipatie en cultuureducatie beoordeeld worden. Culturele instellingen in Ede met een bovenregionale functie maken daarbij kans op structurele subsidie.
De door de landelijke overheid gestimuleerde samenwerking met zorg en welzijn biedt, te midden van de toenemende vergrijzing en verschraling van de zorg, de kans om een brede doelgroep betere kansen te bieden op cultuurdeelname, talentontwikkeling en zelfontplooiing.

Het landelijke meerjarenbeleid 'Cultuureducatie met Kwaliteit' draagt er in positieve zin aan bij dat de in 2023 gestarte verdieping van klassieke muziek- en filmeducatie een vaste plek in kan nemen. Specifieke uitkeringen op het gebied van het herstellen van de bibliotheekfunctie en het faciliteren van een informatiepunt digitale overheid binnen de bibliotheek bieden de kans om onze bibliotheken te stimuleren in hun functie tot het ontwikkelen van kansen van jeugdigen en het tegengaan van laaggeletterdheid.

Erfgoed
Verduurzaming - Mede door de urgente situatie op energiemarkt willen steeds meer monumenteneigenaren hun panden verduurzamen. Overheden willen hier graag een bijdrage aan leveren, door manieren te stimuleren waarop dit kan met behoud van monumentale waarden.

Accentverschuivingen - In de belangstelling voor erfgoed is een verbreding van het aandachtsveld te verwachten: het na-oorlogse erfgoed (periode grofweg 1940-1990) wordt belangrijker bij afwegingen rond behoud en herbestemming of sloop en vernieuwing. In categoriale zin stijgt de belangstelling voor grafcultuur (funerair erfgoed) en oorlogserfgoed. Bij herbestemmingen of transformaties krijgen monumentale interieurs niet altijd de aandacht die ze verdienen, waardoor meer interieurwaarden verloren gaan.

Ondergronds erfgoed - Een belangrijk deel van ons erfgoed bevindt zich in de ondergrond. Edese archeologische resten genieten (inter)nationale bekendheid. Het veranderend klimaat, het klimaatbestendig maken van onze leefomgeving, natuurherstelmaatregelen en intensivering van ruimtegebruik zijn ontwikkelingen met een groot effect op het bodem-watersysteem, waar archeologie onderdeel van uitmaakt. Wat rest van ons bodemarchief gaat hierdoor op veel plaatsen hard achteruit.

Behoud - Vanuit de Edese samenleving is er draagvlak om méér karakteristieke objecten en structuren te behouden dan alleen het beschermde erfgoed. Dit vergt (achterstallige) uitwerking van gemeentelijk beleid: de Omgevingsvisie en Cultuurhistorische Waardenkaart. Meer specifiek is er (nog steeds) behoefte aan helder en vlakdekkend door de gemeente gedefinieerde kernkwaliteiten op gebied van erfgoed, uitgewerkt in gebiedsprogramma's en verankerd in het Omgevingsplan.

Subsidieregeling - De provincie heeft er voor gekozen de sinds 1985 opgebouwde cofinancieringsregeling voor alle gemeenten af te schalen. Dit beleid stimuleerde dat er op tijd in het onderhoud werd geïnvesteerd waardoor hoge uitgaven voor restauratie als gevolg van achterstallig onderhoud werden voorkomen. Ook diverse juridische actualisaties vergen een herbezinning op de tegemoetkomingsregeling voor gemeentelijke monumenten.

Rijksinstructieregels - vanuit het idee dat de omgeving van beschermde monumenten beter moet worden beschermd tegen ontsiering verplicht het rijk gemeenten om hiervoor regels te ontwikkelen. Daarnaast wil het rijk dat gemeenten waardevolle stadsgezichten en cultuurlandschappen beter beschermen.