Preventieve ondersteuning

Maatschappelijke ondersteuning
Investering op preventie: "Beweging naar de voorkant" - De vraag naar zorg en ondersteuning neemt landelijk en ook in Ede toe. De krappe arbeidsmarkt geeft extra druk op de sector. Onze inzet is daarom ook gericht op het voorkomen van problemen bij inwoners onder andere op het gebied van gezondheid, opgroeien en geld. Deze inzet is in 2022 geïntensiveerd met een breed pakket van zo’n 50 initiatieven. In 2024 zetten we deze inzet voort, met de focus op vitaliteit en gezondheid, samen met onze partners. Dit is onderdeel van en sluit aan op het landelijke Integraal Zorg Akkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), de Brede Specifieke Uitkering (SPUK) en de Hervormingsagenda Jeugd. Deze akkoorden hebben alle tot doel de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg voor de toekomst te borgen. Ede werkt samen met vele (gesubsidieerde) organisaties in sociale basis om deze beweging naar de voorkant te realiseren. Deze organisaties worden geconfronteerd met hogere kosten als gevolg van nieuw afgesloten CAO's, hogere energiekosten en inflatie (bijv. VGGM).

Ook andere maatschappelijke ontwikkelingen vergroten het beroep op de sociale basis: de bestaanszekerheid die onder druk staat, de toenemende kloof tussen de sociale klassen (zie SCP-rapport Eigentijdse Ongelijkheid, maart 2023), het toenemend beroep op mantelzorgers, de focus op het individu en de druk op de sociale cohesie, de instroom van statushouders met de verhoogde taakstelling, en de komst van Oekraïense vluchtelingen. We verstevigen daarom de sociale basis en breiden het aanbod uit. Zo helpen we de inwoner met lichtere en informele ondersteuning en voorkomen we een (zwaardere) zorgvraag. Dit is nodig om zorg en ondersteuning in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden.

Inburgering en asiel - De gemeente heeft wettelijke taken ten aanzien van huisvesting en het inburgeren van statushouders. Mede door de oorlog in Oekraïne nam het aantal vluchtelingen toe. De gemeente heeft in 2023 een hogere (verviervoudiging ten opzichte van 2019) huisvestingstaakstelling voor statushouders. Dit werkt door in de taakstelling 2024. Daarnaast blijft crisisnoodopvang (CNO) en opvang Oekraïners de komende tijd noodzakelijk. Deze ontwikkelingen leiden ook tot meer druk op het nieuwkomersonderwijs en op het woningaanbod in Ede. Naarmate de oorlog in Oekraïne langer duurt, zal de kans toenemen dat er meer asiel wordt gevraagd. Het Kabinet heeft het wetsvoorstel ‘gemeentelijke taken mogelijk maken asielopvangvoorzieningen’ aan de Tweede Kamer aangeboden. Het voorstel is bekend geworden onder de naam ‘spreidingswet’. Gemeenten hebben de Kamer gevraagd het onderwerp niet controversieel te verklaren. Wanneer de wet wordt aangenomen leidt dit tot nieuwe subdoelen op het gebied van asiel-inburgering.

Preventief jeugdbeleid - Komende jaren wordt - als onderdeel van de Hervormingsagenda Jeugd - de reikwijdte van de jeugdhulp(plicht) beperkt: hulpvragen worden zoveel mogelijk opgepakt in voorliggende, vrij-toegankelijke en bij voorkeur collectieve voorzieningen, in plaats van in individuele jeugdhulptrajecten. Voor de meest kwetsbaren blijft jeugdhulp altijd beschikbaar. Dit vraagt om versterking van de preventieve voorzieningen en sluit aan bij de 'Beweging naar de voorkant' die in Ede al is ingezet. De beperking van de reikwijdte vergroot echter ook de urgentie om te (blijven) investeren in de sociale basis en preventie. De jeugdhulpketen en het preventieve jeugdveld staan onder druk. Belangrijke oorzaak is de krappe arbeidsmarkt in combinatie met toenemende (complexiteit van) hulpvragen. Daarnaast leiden wachtlijsten bij organisaties verderop in de jeugdhulpketen (zoals het Sociaal Team of jeugd-GGZ) ertoe dat zware casussen te lang blijven liggen bij voorliggende voorzieningen zoals het CJG. Hierdoor neemt de werkdruk verder toe en moeten jeugdigen (te) lang op passende hulp wachten.

Onderwijsondersteuning
In zowel kinderopvang en onderwijs wordt een belangrijke basis gelegd voor het verdere leven. Daarom werken we op diverse gebieden samen, van VVE-peuteropvang op jonge leeftijd tot aan het voorkomen van schooluitval op oudere leeftijd. Dat blijven we doen. We zien daarnaast een aantal aandachtspunten, zoals personeelstekorten in kinderopvang/ onderwijs en zorg, prestatiedruk en de wachtlijsten in de zorg. Samen met het onderwijs zetten we acties in om deze jongeren zo goed mogelijk te ondersteunen. Komend jaar verlengen we ons huidige beleidsplan Jeugd en Onderwijs met een jaar om samen met o.a. de onderwijspartners plannen te maken voor de volgende periode.

Gezondheidsondersteuning
Met het Gezond en Actief Leven Akkoord en het Integraal Zorgakkoord de ‘beweging naar de voorkant’ stimuleert het Rijk goede zorg, ondersteuning en een gezonde samenleving met als doel een gezonde generatie in 2040, met weerbare, gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde omgeving met een sociale basis. Belangrijke thema’s hierbij zijn: gezondheidsachterstanden, gezonde leefomgeving, mentale gezondheid, gezonde leefstijl, preventie in het zorgstelsel, versterken sociale basis en vitaal ouder worden. Om de 'beweging naar de voorkant' te realiseren, is preventie en gezondheidsbevordering noodzakelijk om de groei van zorgvragen en -kosten af te remmen. Investeren in een samenleving waarin inwoners prettig met elkaar samenleven, meer welzijn ervaren, zich veilig voelen, in hun eigen inkomen kunnen voorzien en beter in staat zijn gezonde keuzes te maken, is daarom nodig. De ‘beweging naar de voorkant’ in de vorm van een integrale en domeinoverstijgende aanpak is zichtbaar op landelijk, regionaal en lokaal niveau. De GGD (voor Ede de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM)) heeft hier een belangrijke regionale en lokale rol.

Seksuele misdrijven - Met de wet seksuele misdrijven, die naar verwachting in 2024 in werking treedt, worden meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar. De verwachting is dat deze wet, en de aanhoudende media-aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag, leidt tot een toename van hulp- en adviesvragen bij het Centrum Seksueel Geweld.

* De val van het kabinet Rutte IV kan leiden tot vertraging in de aanpassing van landelijke wetgeving die nodig is voor onderdelen van de Hervormingsagenda, zoals het bepalen van de reikwijdte van de jeugdzorg.