Productgroep Maatwerkvoorziening

Bedragen x € 1.000

Samenvattend beeld
De totale lasten, maar ook de baten, zijn in 2024 zijn fors lager dan in 2023. Belangrijkste reden hiervoor betreft het vervallen van ramingen voor de opvang Oekraïners (-/- € 11,7 miljoen) en de noodopvang vluchtelingen (-/- € 2,3 miljoen). Diverse actualisaties, waaronder het aframen van incidentele budgetten 2023, maar ook de ombuigingen beschermd wonen zorgen eveneens voor een lagere begroting 2024 (-/- € 4,0 miljoen).
Hier tegenover stijgt de begroting met de prijscompensatie (+ € 4,0 miljoen). De volumecompensatie staat gereserveerd binnen het concern en wordt nog aan de maatwerkbudgetten toebedeeld.
De lagere onttrekking aan de reserves in 2024 (-/- € 3,1 miljoen) is het gevolg van vooral twee incidentele onttrekkingen 2023. Dit betreft financieringen van de energietoeslag en ombuigingen Beschermd wonen, vooruitlopend op de decentralisatie.

Hieronder volgt een aanvullende toelichting op de grootste wijzigingen van het financiële kader 2023-2027.

Gemeentelijke opvang ontheemden Oekraïne
In gemeente Ede worden vluchtelingen uit Oekraïne sinds 3 maart 2022 opgevangen op de Legerplaats Harskamp. De uitgaven die worden gedaan in het kader van de gemeentelijke en particuliere opvang van ontheemden uit Oekraïne worden volledig gecompenseerd door het Rijk op basis van een normbedrag en het aantal beschikbare opvangplekken. De gemeentelijke opvang van ontheemden uit Oekraïne is onlangs verlengd tot en met 31 december 2023. Door de onzekerheid van een eventuele verlenging en het ontbreken van een raming voor 2024 dalen de lasten en baten met € 11,7 miljoen.

Crisisnoodopvang Galvanistraat
Op 17 januari 2023 heeft het college ingestemd met het huren van een leegstaand kantoorpand aan de
Galvanistraat in Ede voor de realisatie van de crisisnoodopvang. Op deze locatie worden sinds 1 maart 2023 maximaal 111 asielzoekers opgevangen. De opvang van de asielzoekers is onlangs verlengd tot en met 29 februari 2024. De noodzakelijke kosten voor het realiseren van de crisisnoodopvang worden gecompenseerd door het COA. Eventuele wensen zoals dagbesteding en taalonderwijs worden niet gecompenseerd door het COA. Door de onzekerheid van een eventuele verlenging en het ontbreken van een raming vanaf maart 2024 dalen de lasten en baten met € 2,3 miljoen.

Overige actualisaties
Proeftuin Kind- en gezinsbescherming
In 2024 dalen de lasten en overeenkomstige baten van het rijk met € 1,2 miljoen voor de proeftuin toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming binnen de Jeugdhulpregio FoodValley. Landelijk worden de proeftuinen benut om te komen tot een nieuwe inrichting van de veiligheidsketen. Met de Proeftuin en de Gelderse Verbeteragenda zetten we in onze regio goede stappen met de hervorming van de veiligheidsketen. De nieuwe werkwijze laat zien dat we de keten verkorten door veel eerder samen te werken, we hierdoor beschermingsmaatregelen voorkomen en ouders/jeugdigen en professionals meer tevreden zijn. Continueren van de nieuwe werkwijze is daarvoor noodzakelijk.

Aanvullende inkomensvoorziening - Energietoeslag
Met de decembercirculaire heeft de gemeente incidenteel € 0,9 miljoen (waarvan € 0,2 miljoen voor Bijzondere bijstand studenten) ontvangen op basis van een energietoeslag van € 500. Het demissionaire kabinet is niet van plan om de regeling voor een energietoeslag van 1.300 euro voor mensen met een inkomen rond het sociaal minimum te verlengen. Dit betekent een daling van de lasten en baten in 2024 met € 0,9 miljoen.

Aanvullende inkomensvoorziening - Noodfonds Bestaanszekerheid
Met de programmabegroting 2023-2026 is voor 2023 incidenteel een noodfonds bestaanszekerheid ingericht om inwoners te ondersteunen die door de inflatie en hoge energiekosten in financiële problemen komen. Door de hoge energieprijzen en de inflatie enerzijds en de onzekerheid rondom eventuele compensaties vanuit het Rijk is besloten om een noodfonds bestaanszekerheid te creëren voor 2023 en hiervoor een bedrag van € 1,0 miljoen te reserveren. Door diverse maatregelen vanuit het Rijk zoals het prijsplafond op energie, een energietoeslag voor huishoudens met een inkomen op of net boven het sociaal minimum en extra hulp bij energie besparen voor inwoners in slecht geïsoleerde huizen blijven de uitgaven vooralsnog achter op het gebudgetteerde bedrag. Het noodfonds is incidenteel en vervalt per 2024. Hierdoor dalen de lasten met €1 miljoen.

Beschermd wonen - lokale ombuigingen extramuralisering
In 2024 dalen de intramurale lasten van beschermd wonen met € 0,8 miljoen vanwege een lokale taakstelling vanuit de ombuigingen Sociaal domein. Dit betreft het ombouwen van bedden naar GGZ-arrangementen voor Edese clienten.
In 2023 wordt een deel van de reserve verdeeld onder de regiogemeenten, zodat zij met deze middelen de decentralisatie kunnen voorbereiden. Een voorstel hiertoe verloopt eind 2023 tevens via het Bestuurlijke Overleg van de regio. Dit is tevens de reden dat de geraamde onttrekking in het financiële kader 2024 weer daalt.

Ontwikkelingen

Integraal Zorgakkoord (IZA)   
In het Integraal Zorgakkoord is elke regio gevraagd om in kaart te brengen wat de belangrijkste opgaven in de regio zijn en vervolgens samen uit te werken wat er nodig is om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg in de regio te borgen. In de Gelderse Vallei werken zeven gemeenten, diverse zorg- en welzijnsorganisaties en zorgverzekeraar Menzis aan een regiobeeld en regioplan 2024-2026. De zorgverzekeraar en gemeente Ede als centrumgemeente hebben de opdracht gekregen de regiobeelden tot stand te brengen en de transformatiemiddelen voor de regio aan te vragen. Voor de regio Gelderse Vallei kan jaarlijks maximaal € 2,4 miljoen worden aangevraagd. De minister verleent de uitkering voor het jaar 2023 ambtshalve uiterlijk 30 september 2023. De aanvraag voor de jaren 2024, 2025 en 2026 wordt in de periode van 15 november 2023 tot en met 31 december 2023 ingediend.

Integraal zorgakkoord (IZA) - Afschaffing abonnementstarief voor alle WMO - voorzieningen
Het terugdraaien van het abonnementstarief in 2025 en herinvoering van de eigen bijdrage zorgt in 2026 voor een forse stijging van de baten terug naar het niveau van voor het abonnementstarief.
De verwachting is dat we deze opbrengsten kunnen realiseren met het voormalige (en nog voor te actualiseren) eigen bijdrage beleid. Daarbij is het uitgangspunt dat zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de vormgeving zoals die voorheen was met oog voor inkomenseffecten en het beroep dat wordt gedaan op de Wmo.
Ter compensatie van gemeenten voor gestegen kosten als gevolg van de invoering van het abonnementstarief Wmo zijn structureel extra middelen beschikbaar gesteld. De extra middelen zijn mogelijk te betrekken bij de oplopende taakstelling Vitaal en Gezond vanuit de beweging naar de voorkant.

Nationaal Actieplan Dakloosheid
Het kabinet zet met het Nationaal Actieplan Dakloosheid (“Eerst een thuis”) in op het voorkomen van dakloosheid en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) dakloze jongeren en volwassenen. Het kabinet heeft daarvoor over 2022 en 2023 extra middelen van samen € 1,0 miljoen beschikbaar gesteld vanuit de coalitieakkoord maatregel dak- en thuislozen. Deze middelen zijn hiertoe gereserveerd in de reserve Maatschappelijke Opvang.
Het voornemen van het VWS is om in de voorjaarsbesluitvorming van 2024 structureel € 55 miljoen naar het gemeentefonds over te hevelen. In dat geval wordt dit in de meicirculaire van 2024 verstrekt aan centrumgemeenten maatschappelijke opvang/beschermd wonen via de decentralisatie-uitkering Nationaal Actieplan Dakloosheid. Naast VWS kent het nationale actieplan Dakloosheid een gezamenlijke aanpak met andere ministeries, zoals SZW en BZK. Hierbij wordt dan ook gekeken naar de aanpak van geldzorgen, armoede en schulden, maar ook naar de huisvesting, ondersteuning medeoverheden een woningbouwimpuls en een volkshuisvestingsfonds.